Kıvılcımlı’nın, Kent başlığı ile topladığı, orijinal eski türkçe el yazmalarının IISH’daki Arşivde(*) bulunduğu çalışması yaklaşık 180 sayfadır. Metinlerin hepsi, bazı ara başlıklar ve alıntılanan kaynakların bilgileri hariç, eski yazı el yazması biçimindedir. Türkçe olarak yazılmış bazı ara başlıklardan örnek olarak:
Kend Nedir?
Kent Nasıl Kurulur?
Kend Ekonomisi: Sosyal Varlık
Kend Anayasası: Sosyal Gelenek
Kend İdaresi: Sosyal Davranış
Kend Dini. Sosyal İnanç
Kend Niçin Kurulur?
Kıvılcımlı çalışmasında çoğunlukla “Kent” yerine “Kend” yazmıştır. Bizde ara başlıklarda aynı biçimde yazdık.
Biliyoruz ki, Kıvılcımlı’nın, sağlığında yayınladığı anıt eseri “Tarih Devrim Sosyalizm” kitabında Bölüm VI, “Kentten Medeniyete Geçiş” bölümünde Kent konusu incelenmiş, yukarıdaki ara başlıklara benzer ara başlıklarla. Elimizdeki eski yazı bu metinlerin Tarih Tezinin Kent konusuna kaynaklık eden ham metinler olduğu kuşkusuz olmakla birlikte, bu çalışmanın daha kapsamlı olarak konuyu incelediği düşünülmektedir.
Kıvılcımlı’nın tüm hayatı boyunca, her türlü olumsuzluğa rağmen korumaya çalışıp bugünlere ulaştırılan, ünlü “iki çuval” dolusu teorik hazinesinin durumu hakkında, Fuat Fegan’ın yazdıklarından(**),
“Kıvılcımlı’nın hayatı ve çalışması hakkında en ufak fikri olanlar, çuvallardan çıkan malzemelerin ne durumda olduğunu az çok tahmin edebilirler. Uzun yılların kahırlı yereltı ve hapishane hayatı, herşeyden önce ekonomik sorunlar yaratıyordu. Sonra, yazılanları polis ve gardiyan çapulundan kurtarma endişesi de söz konusuydu. Bu şartlar altında, Kıvılcımlı, eline geçirdiği her kağıda, -kimi zaman ambalaj kağıdına, hatta sigara paketine, -notlar almış, düşüncelerini yazmıştır. Ayrıca, kağıdın her köşesini, mümkün olan en küçük eski yazıyla doldurmaya çalışmıştır. Bu, notlar ve yazılarla dolu binlerce çeşitli ebad ve türden kağıtlar, yıllarca ordan oraya taşınmış, zulalarda muhafaza edilmiş, kimileri yangınlardan zor kurtarılmıştır.”
Evet, biliyoruz, Kıvılcımlı’nın binlerce sayfayı bulan ne yazık ki henüz yayınlanamamış teorik mirası, çalışmaları, notları, emekleri mevcuttur. (Felsefe, Sosyoloji, Tarih, Ekonomi, Politika, Örgütlenme, , Psikoloji, Tıp, Edebiyat, Roman, Hikaye, Şiir…) Ayrıca yayınlanmamış bu telif çalışmaları yanı sıra birçok yine yayınlanmamış çeviri çalışmaları da bulunmaktadır. Bizleri tek rahatlatan nokta, henüz gün yüzüne çıkarılamamış olsalar da, Arşivde emin ellerde, her türlü teknik olanaklar kullanılarak koruma altındadırlar. Gelecek kuşaklara uzanacaklardır.Bu konuda yeri gelmişken bir kez daha isimleri yinelemekten bıkmadan emeği geçenlere sonsuz teşekkürlerimizle.
Kent üzerine yazdıkları içinde bu bilgiler ışığında söyleyebileceklerimiz, Metinlerin hem dağınıklığı hem de eski-türkçe oluşu düzenlenip ortaya çıkarılmasını çok zorlamaktadır. Özellikle Kent meselesi üzerine yapılacak akademik çalışmalar için bu metinlerin derlenmesi son derece önemlidir.
Çalışmadan bazı sayfaları paylaşıyoruz…
(*) International Institute of Social History- IISH, Folder 69
(**) Fegan Fuat, Dr.H. Kıvılcımlı Arşivi, Yurtdışı Katalogu, 23 Aralık 1977, s.3